دورنمای علم و تحقیقات هر روز در حال پیشرفت است. روزهایی که تمام کارکنان یک دانشکده به چاپ رسیدن مقاله یکی از همکاران را جشن می‌گرفتند تمام شده است. پیش‌تر دانشمندان تعداد مقالات چاپ‌شده را معیاری برای ارزیابی علمی خودشان می‌دانستند. اگرچه متاسفانه در حال حاضر در بسیاری از جوامع آکادمیک این طرز تفکر همچنان وجود دارد. امروزه معیار تنها چاپ یک مقاله ISI نیست. بلکه امروزه ژورنالی که آن مقاله چاپ شده است و تاثیر آن مقاله اهمیت زیادی دارد.
چطور می‌توان کیفیت یک مقاله ISI را اندازه‌گیری کرد؟ مهم‌تر اینکه چطور می‌توان تاثیر یک مقاله ISI را تعیین کرد؟ و اینکه میزان تاثیر یک مقاله را چطور می‌توان اندازه‌گیری کرد؟ یکی از بهترین راه‌ها استفاده از تحلیل ارجاعات (citation analysis) است.
تحلیل ارجاعات ارزیابی و تفسیر ارجاعات دریافت‌شده از طرف مقالات، دانشمندان، دانشگاه‌ها، و غیره تعریف می شود. این ارجاعات بیان‌گر میزان تاثیرگذاری و کیفیت یک مقاله ISI هستند.
اصلا چرا باید تعداد ارجاعات را شمارش کرد؟ فهرست مراجع در هر مقاله‌ای که خوانندگان را به مطالعات پیشین در آن زمینه هدایت می‌کند از الزامات هر مقاله است. هر ارجاع نوعی قدردانی از آن مقاله یا کار علمی است. تحقیق افزاینده است بدین معنی که هر محقق بر پایه کارهای قبل کارهای بعدی را انجام می‌دهد. برای شناسایی شکاف‌های موجود، محققان تحقیقات پیشین را مطالعه می‌کنند. سپس بر پایه کارهای انجام‌شده و شکاف‌های موجود سوال بعدی را در آن زمینه علمی مطرح می‌کنند. بدنبال یک سوال مناسب یک کار تحقیقی مناسب خلق می‌شود.
11 دلیل برای ارجاع به کارهای قبلی
- برای هدایت خوانندگان به یک منبع معتبر دارای اطلاعات مرتبط
- کمک به دیگر محققان برای شناسایی ریشه های ایده شما
- برای قدردانی از پیشکسوتان و همکاران
- برای هدایت خوانندگان به روش‌ها و تجهیزات استفاده‌شده قبلی
- برای انتقاد و اصلاح کارهای گذشته
- برای اثبات ادعاها و بحث‌هایتان با شواهد و مدارک
- برای نشان دادن این امر که شما برای شکل‌دهی بحث‌تان ایده‌های مختلف را در نظر گرفته‌اید
- برای نشان‌دادن اصالت کارتان در ضمن کارهای گذشته
- برای هدایت دیگر محققان در کارهای خودشان
- برای اعتباردهی به خودتان به عنوان یک مولف
- در نهایت، عدم ارجاع به کارهای دیگران ممکن است سرقت ادبی تلقی شود
نحوه پیگیری وضعیت مقاله ISI پس از ارسال به ژورنال
شاخص‌های مختلف مبتنی بر ارجاع چیست؟
تحلیل ارجاعات بر اساس اینکه چه کسی یا چه چیزی در حال ارزیابی است دارای دسته‌های مختلفی است.
- رده‌بندی ژورنال‌ها: ژورنال‌ها بر اساس تعداد ارجاعات از طرف ژورنال‌های دیگر رده‌بندی می‌شوند. شاخص‌های سطح ژورنال عموما به عنوان معیاری برای تعیین پرستیژ یک ژورنال است. شناخت‌شده ترین آنها ایمپکت فکتور ژورنال است. ایمپکت فکتور یک ژورنال برابر با متوسط تعداد ارجاعاتی است که همه مقالات ژورنال در یک بازه زمانی دریافت می‌کنند.
- رده‌بندی محققان: شاخص‌های ارجاعی متفاوتی امروزه برای این قسمت استفاده می‌شود. محققان بر اساس تعداد ارجاعاتی که مقالات تکی آنها دریافت می‌کنند رده‌بندی می‌شوند. از این معیار همچنین برای تصمیم‌گیری درباره جذب محقق یا پرداخت گرنت استفاده می‌شود. یکی از شاخص‌های محققان که امروزه در حال محبوب‌شدن است H-index می‌باشد. اچ ایندکس بر اساس ترکیبی از تعداد مقالات چاپ‌شده و تعداد ارجاعات دریافت‌شده آنها محاسبه می‌شود.
- رده‌بندی مقالات: تعداد ارجاعات هر مقاله فارغ از مولف آن شاید ارزیابی دقیقی از کیفیت و تاثیر یک مقاله ISI ارائه دهد. متاسفانه، این شاخص‌ها به ندرت مورد توجه قرار می‌گیرند زیرا جمع‌آوری این نوع داده کار دشوار و زمان‌بری است.
- رده‌بندی کشورها و دانشگاه‌ها: بانک‌های اطلاعاتی وجود دارند که دانشگاه‌ها و کشورها را رده‌بندی می‌کنند. این رده‌بندی بر اساس کل خروجی تحقیقاتی کشورها و دانشگاه‌ها انجام می‌شود. برای این کار از معیارهایی مثل تعداد آثار قابل ارجاع، ارجاع در هر اثر، و ارجاعات کل استفاده می‌شود. با استفاده از این معیارها می‌توان دانشگاه‌ها و کشورها را بر اساس بهترین خروجی علمی رده‌بندی کرد. به عنوان مثال Scimago Research Group هر ساله گزارشی شامل رده‌بندی کشورها و موسسات ارائه می‌دهد.
فرآیند داوری مقالات ISI چطور است؟
تحلیل ارجاعات چطور می‌تواند به شما کمک کند؟
امروزه فشار زیادی بروی محققان برای چاپ آثار علمی وجود دارد. دانشکده‌ها باید به تعداد مشخصی مقاله و آثار علمی چاپ کنند. پر واضح است که فشار زیادی در ارزیابی کیفیت تحقیق بروی افراد و موسسات وجود دارد. با توجه به این موضوع، دولت‌ها، موسسات ارائه‌دهنده فاند، و کمیته‌های مختلف در صدد یافتن راهی برای ارزیابی تحقیقات در زمان کوتاه هستند. بنابراین آنها بیشتر و بیشتر به سمت تحلیل ارجاعات برای ارزیابی تاثیر یک تحقیق روی می‌آورند.
معایب تحلیل ارجاعات
هنگام استفاده از تحلیل ارجاعات بهتر است محدودیت‌های آن را هم شناخت:
- تحلیل ارجاعات تفاوت در رشته‌های مختلف را نادیده می‌گیرد. الگوی ارجاعات در رشته‌ها و زمان‌های مختلف متفاوت است.
- مسائلی همچون نوع متون علمی در تحلیل ارجاعات در نظر گرفته نمی‌شود. بطور مثال نامه‌ها یا گزارشات ذاتا فهرست کوتاهی از منابع دارند.
- نیت ارجاعات مورد توجه قرار نمی‌گیرند. به همین خاطر یک ارجاع منفی (برای رد ادعای موجود) همانقدر ارزش دارد که یک ارجاع مثبت (برای تایید کارهای انجام‌شده). بنابراین ارجاع به مقاله‌ای برای اعتبارزدایی از آن به نفع مولف آن اثر خواهد شد زیرا بالاخره یک ارجاع به آن شده است.
- سهم هر مولف در تهیه اثر را در آثار مشترک نادیده می‌گیرد. این نوع ارجاعات شایسته آثار تک مولفی است. تحلیل ارجاعات اعتبار یکسانی به همه مولفان دخیل در یک اثر می‌دهد بدون توجه به سهم هر یک.
بنابراین، تنها تکیه بر داده‌های ارجاعات درک ناقصی از تحقیق ارائه می‌دهد. اگرچه استفاده از تحلیل ارجاعات کار ساده‌ای است اما باید از آن با احتیاط استفاده کرد. زیرا ممکن است در اثر استفاده نامناسب اعتبار خود را از دست بدهد. در نهایت تحلیل ارجاعات باید به عنوان مکملی برای یک سیستم حرفه‌ای تحلیل کیفیت آثار تحقیقاتی استفاده شود. این سیستم باید شامل متخصصان و دانشمندان برای بررسی آثار باشد.
دلایل اصلی ریجکت مقاله ISI چیست؟
آینده تحلیل ارجاعات
با توجه به اینکه واسطه‌ها هر روز در حال آنلاین‌شدن هستند اطلاعات دیجیتال فراوانی تنها با چند کلیک در دسترس است. با توجه به سرویس‌های ارتباطی و آرشیوهای دیجیتالی موجود امروزه تهیه آثار علمی بسیار ساده‌تر شده است. بنابراین انتظار می‌رود افراد بیشتری هر روزه به اطلاعات ارجاع مراجعه کنند. در این صورت، محققان نمی‌توانند اهمیت تحلیل ارجاعات را نادیده بگیرند.
بنابراین دفعه بعدی که برای یک پوزیشن اقدام می‌کنید از تحلیل ارجاعات برای نمایش شایستگی خود استفاده کنید. از خدمات شمارش ارجاعات که توسط بانک‌های اطلاعاتی (Web of Science) ارائه می‌شود استفاده کنید. با این کار تعداد ارجاعات خود را به عنوان برگ برنده‌ای استفاده کنید و خروجی تحقیقاتی خود را ارائه دهید.