داوری چیست و از کجا پدید آمد؟
بسیاری از دانشجویان و محققان تازه‌کار در مورد مفهوم دقیق داوری تردید دارند. داوری یا همان peer review به معنی ارزیابی یک تحقیق توسط متخصصان همان حوزه است. داوری مقالات ISI مدت‌هاست که به عنوان سنگ‌بنای انتشار کارهای علمی شناخته می‌شود. ژورنال‌های معتبر و تقریبا همه ژورنال‌ها داوری را به عنوان معیاری برای کنترل کیفیت در انتشار علم می‌دانند.
اگرچه از ابتدای کار انتشار مباحث علمی وجود داشته است اما فرآیند داوری که امروز می‌شناسیم دچار تحولات زیادی شده است. در زمان‌های گذشته ریجکت یا چاپ یک مقاله تنها توسط ادیتور ژورنال صورت می‌گرفت.
با این حال، در اوایل قرن بیستم علم پیشرفت‌های زیادی را تجربه کرد. شاخه‌های مخلتف علمی پدید آمدند و هر روز این شاخه‌ها تخصصی‌تر شدند. بنابراین دیگر ادیتورها نمی‌توانستند به تنهایی در مورد چاپ یا ریجکت یک مقاله تصمیم بگیرند. به علاوه، هر روز بر تعداد دانشمندان و مقالات نوشته‌شده نیز اضافه می‌شد. یکی از دلایل افزایش تعداد مقالات تبدیل‌شدن آن به معیاری برای دریافت گرنت، شغل و غیره شد. بدین ترتیب فشار برای ایجاد سیستم داوری بیشتر شد.
پنج نکته کاربردی هنگام نگارش اولین مقاله ISI
نقش داوری در تحقیق چیست؟
داوری به تحقیق اعتبار می‌بخشد زیرا توسط فرد متخصص همان حوزه علمی بررسی شده است. از آنجایی که این سیستم به ادیتورها در چاپ مقالات کمک می‌کنند به آن سیستم توصیه تخصصی نیز می‌گویند.
برای درک بهتر داوری باید فرآیند آن را شناخت. این داورها نیستند که در مورد چاپ یا ریجکت یک مقاله ISI تصمیم می‌گیرند. داوران تنها در این مورد تصمیم خود را به صورت یک نظر ارائه می‌کنند. در ژورنال‌های دارای داوری تصمیم نهایی تنها بر عهده ادیتور یا برد ادیتوریال ژورنال است.
انواع داوری کدام است؟
ژورنال‌های مختلف داوری‌های مختلفی ممکن است داشته باشند. از جمله نامشخص یک‌طرفه، نامشخص دوطرفه، و داوری باز. هر ژورنال طبق شرایط و نیازهای خودش یکی از این روش‌ها را برای داوری انتخاب می‌کند. اخیرا، برخی از ژورنال‌ها سیاست داوری پسا چاپ (post-publication peer review) را انتخاب کرده‌اند. آنها این کار را برای حذف کارهای علمی غلط انجام می‌دهند. اگرچه راه‌های داوری تحقیق متفاوت است اما هدف از این سیستم اطمینان از تاثیر جهانی آثار چاپ‌شده است.
در مقابل داوری چه کنیم؟
چاپ یک مقاله ISI همانطور که می‌دانید به ندرت یک فرآیند تک مرحله‌ای است. وقتی یک مقاله ISI به یک ژورنال ارسال می‌شود هفته‌ها باید صبر کنید تا پاسخی دریافت کنید. به ندرت ممکن است یک مقاله ISI بعد از ارسال چاپ شود. اغلب مقالات ISI قبل از چاپ به چندین ژورنال مختلف فرستاده می‌شوند. در هر ژورنال حتی در صورت ریجکت مقاله تغییراتی از سوی داوران توصیه می‌شود. بنابراین در نهایت مقاله دستخوش تغییرات زیادی قبل از چاپ می‌شود.
داوران نظرهای گوناگونی ارائه می‌دهند. این نظرات از ساده مثل ویراستاری گرامری متن شروع می‌شوند تا پیچیده مثل گسترش آزمایشات را شامل می‌شوند. در نهایت هر یک از این نظرات موجب بهبود مقاله ISI شما می‌شود. در صورت ریجکت مقاله هم به این نظرات توجه کنید. در صورت عدم ریجکت مقاله زمانی آن را چاپ می‌کنند که همه نظرات را پاسخ داده باشید. نکته مهم در این قسمت این است که مولفان باید در پاسخ به سوالات و نظرات بسیار محتاط و مودب باشند. در پست‌های بعدی در این رابطه توضیح خواهیم داد.
نیاز نیست تمامی تغییرات توصیه‌شده را اعمال کنید. اما باید برای هر کاری و هر جوابی یک دلیل محکم علمی داشته باشید. در صورت عدم موافقت با نظر داور باید به درستی پاسخ خود را شرح دهید. در پست‌های بعدی در رابطه با نحوه تغییر مقاله بعد از داوری توضیحات بیشتری خواهیم داد.
مشکلات سیستم داوری چیست؟
علیرغم مزایای سیستم داوری این سیستم مشکلاتی را هم با خود به همراه دارد. برخی از این مشکلات عبارتند از: تاخیر در تصمیم‌گیری، تعصب داور، سرقت ادبی، حسادت حرفه‌ای یا شخصی و غیره.
ضمنا این سیستم هزینه‌های مخفی زیادی دارد. اگرچه مبلغی بابت کار داوری به داوران پرداخت نمی‌شود. هزینه اصلی مربوط به زمانی است که داوران صرف بررسی مقالات می‌کنند. ضمن اینکه خود ژورنال هم وقتی را صرف زمان‌بندی مقالات برای داوران می‌کند.
داوران اغلب برای فرآیند داوری پاداشی دریافت نمی‌کنند. بنابراین جامعه علمی با دو نوع عقیده مواجه می‌شود. عده‌ای که فکر می‌کنند این عمل کاری بی اجر است و عده‌ای دیگر که آن را وظیفه خود در قبال جامعه دانشگاهی می‌دانند.
هدف نهایی این سیستم اطمینان از انتشار کار علمی با کیفیت است. بنابراین مولفان باید نقش محوری داوران را جدی بگیرند. مولفان باید داوری را به عنوان فرصتی برای بهبود مقاله ISI خود در نظر بگیرند.