بسیاری از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف (عمدتا رشته‌های مهندسی) به مهاجرت تحصیلی فکر می‌کنند. دلایل فراوانی برای مهاجرت ممکن است وجود داشته باشد که بخش عمده این دلایل شخصی هستند. اما فارغ از اینکه دلیل مهاجرت چیست باید روش آن را بدانیم. یا حداقل باید بدانیم از کجا شروع کنیم.
مهاجرت تحصیلی یکی بهترین انواع مهاجرت است. دلیل این برتری مجموعه مراحل اداری، احتمال موفقیت در این راه، و از همه مهمتر زندگی پس از مهاجرت است. معمولا کسانی که از طریق تحصیل مهاجرت می‌کنند زندگی بهتری را تجربه می‌کنند. البته هر نوع مهاجرتی سختی‌های خود را هم دارد. معمولا مهاجرانی که مدرک دانشگاهی از کشور مقصد دارند کار بهتری پیدا می کنند.
در مهاجرت تحصیلی با توجه به شرایط متقاضی مراحل متفاوت است. اینکه برای چه مقطعی و چه رشته‌ای و چه کشوری اقدام می‌کنید بسیار تعیین‌کننده است. به عنوان مثال کسی که برای مقطع ارشد در کانادا اقدام می‌کند مسیر متفاوتی را نسبت به متقاضی دکتری در اروپا طی می‌کند. بنابراین ما در اینجا سعی داریم تا بر حسب کشورهای مختلف مطالب را دسته‌بندی کنیم. این نکته را فراموش نکنید که مطمئن‌ترین اطلاعات آنهایی هستند که از طریق وبسایت خود دانشگاه‌ها بدست می‌آیند.
مهاجرت تحصیلی به کانادا
شاید اولین کشوری که به بسیاری از متقاضیان پیشنهاد می‌شود کانادا باشد. کانادا با توجه به وسعت و منابع بسیار و جمعیت کم بسیار مهاجرپذیر است. پروسه اخذ ویزا برای کشور کانادا مصاحبه ندارد. در حالی که برای بسیاری از کشورهای دیگر مصاحبه حضوری لازم است. با توجه به تعداد ایرانیان مقیم کانادا این کشور برای ایرانیان گزینه مناسبی خواهد بود. کانادا از لحاظ تعداد دانشگاه‌ها و سطح علمی رتبه خوبی در سطح دنیا دارد.
مقطع دکتری در کانادا
در صورتی که قصد تحصیل در مقطع دکتری در کشور کانادا را دارید باید ابتدا یک استاد راهنما پیدا کنید. پس از توافق با یک استاد راهنما می‌توانید در آن دانشگاه ثبت نام کنید. البته بدون استاد راهنما هم می‌توانید ثبت نام کنید اما با توجه به تعداد زیاد متقاضی و استاد‌هایی که قبلا رزرو شده‌اند عملا شانسی نخواهید داشت. مگر در مواردی که استادی اعلام کند دانشجویان با مشخصات خاصی ثبت نام کنند. در این صورت هم باز شانس زیادی ندارید چون در رقابت نقشی ندارید.
اگر با استاد راهنما مستقیما ارتباط داشته باشید قبل از ثبت نام نتیجه مشخص است. همچنین شما فرصت این را دارید تا در مکاتبات و مصاحبه تصویری خودتان را نشان دهید. در ضمن معمولا وضعیت فاند هم قبل از ثبت نام مشخص می‌شود. شانس دانشجویان دکتری در دریافت فاند بیشتر از دانشجویان ارشد است. در این صورت ثبت نام صرفا یک سری کار اداری فرمایشی خواهد بود.
شهریه و فاند در مقطع دکتری
شهریه در مقطع دکتری معمولا از سالی 12000 دلار کانادا شروع می‌شود. شهریه با توجه به نوع دانشگاه و رشته متغیر است. اما با توجه به مبلغ بودجه برای تحقیقات در مقطع دکتری دانشجویان شانس بیشتری برای دریافت فاند دارند. فاند‌هایی که ارائه می‌شوند چندین نوع مختلف دارند. گاهی بورسیه از طرف دولت اهدا می‌شود. گاهی مبلغ بورسیه از طرف موسسه تحقیقاتی شریک در تحقیقات ارائه می‌شود. در موارد زیادی هم استاد از مبلغ گرنت خود این هزینه را پرداخت می‌کند. در این صورت بورسه با عنوان RA (دستیار تحقیق) و یا TA (دستیار تدریس) اهدا می‌شود. دانشجو موظف است برای استاد در آزمایشگاه یا در کلاس کار کند. تکلیف این نوع بورسیه در مکاتبات قبل از ثبت نام مشخص می‌شود.
بهترین و اولین راه برای مکاتبه با استاد ارسال ایمیل است. برای اینکه بتوانید با اساتید ارتباط برقرار کنید چند نکته را فراموش نکنید.
- اساتید در کانادا بسیار به ندرت به ایمیل‌ها پاسخ می‌دهند. دلیل آن حجم بالای متقاضی از سراسر دنیاست. بنابراین در این راه مایوس نشوید.
- متن ایمیل را باید حساب‌شده بنویسید. در پست‌های بعدی در رابطه با این موضوع مطالبی را خواهیم گفت.
- ایمیل‌ها را بصورت دوره‌ای (هر هفته) تکرار کنید.
- برای پیدا کردن ایمیل اساتید می‌توانید از قسمت هیئت علمی (faculty) سایت دانشگاه آنها را شناسایی کنید.
پس اولین قدم برای مقطع دکتری در کانادا پیدا کردن استاد راهنما (supervisor) است.
مقطع ارشد در کانادا
در مقطع ارشد روال به شکل دیگری است. مقطع ارشد در کشور کانادا به دو صورت است. ارشد مهندسی (MENG) و ارشد علمی (MSc). برای آشنایی با جزئیات این دو نوع مقطع ارشد به اینجا مراجعه کنید. در مقطع ارشد علمی که معمولا با پایان‌نامه همراه است باید یک استاد هم برای شما انتخاب شود. البته این بار انتخاب استاد چندان وظیفه شما نیست. در مقطع ارشد متقاضیان ثبت نام کرده و منتظر جواب می‌مانند. دانشجویان با توجه به توانایی‌هایشان انتخاب می‌شوند.
رزومه عامل اصلی انتخاب دانشجویان است. گاها نامه‌هایی مثل SOP، انگیزه نامه، و استادی پلن نیز از دانشجویان خواسته می‌شود. با این حال عده‌ای قبل از ثبت نام با اساتید مکاتبه می‌کنند. در صورت موفقیت در مکاتبه شانس دانشجو بیشتر خواهد بود. در مقطع ارشد بودجه و همچنین شانس دانشجو برای دریافت فاند کمتر است. شهریه در مقطع ارشد با توجه به نوع ارشد و دانشگاه و رشته متغیر است. معمولا از سالی 12000 تا 25000 دلار کانادا متغیر است.
مقطع لیسانس در کانادا
در مقطع لیسانس در کشور کانادا تقریبا هیچ فاندی به دانشجویان بین‌المللی ارائه نمی‌شود. به جز در موارد خاص مبلغی به عنوان جایزه (award) اهدا می‌شود. پروسه ثبت نام از طریق وبسایت دانشگاه نیز انجام می‌شود. در این گونه موارد شاید از دانشجو نامه‌هایی مثل SOP یا انگیزه‌نامه (motivation letter) درخواست شود. نگارش این نامه بسیار می‌تواند در روند پذیرش شما تاثیرگذار باشد.
در پست‌های بعدی در مورد باقی کشورها مراحل اولیه را خواهیم گفت.